شاخص مدیران خرید (شامخ) که از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران منتشر می‌شود، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ماهانه برای سنجش وضعیت کسب و کار، تولید و انتظارات فعالان اقتصادی در کشور است. بر اساس گزارش شهریور ۱۴۰۴، اقتصاد ایران همچنان در مسیر رکود قرار دارد، اما بخش صنعت نشانه‌هایی از توقف روند نزولی خود را نشان داده است.
بر اساس داده‌های اتاق ایران، شامخ کل اقتصاد در شهریور ماه ۱۴۰۴ به عدد ۴۵.۵ رسیده است؛ عددی پایین‌تر از محدوده خنثی (۵۰) که بیانگر تداوم رکود در فضای کسب و کار کشور برای هجدهمین ماه پیاپی است.
عوامل متعددی از جمله کاهش تقاضای داخلی، قطعی‌های مکرر برق، محدودیت منابع مالی و نا اطمینانی سیاسی به ویژه نگرانی از فعال شدن «مکانیسم ماشه»، موجب کاهش فعالیت بنگاه‌ها شده‌اند.
مؤلفه‌های تأثیرگذار بر شامخ کل اقتصاد
این آمارها گویای آن است که بخش عمده‌ای از بنگاه‌های اقتصادی در وضعیت انتظار و بی‌اعتمادی نسبت به آینده به سر می‌برند و ترجیح می‌دهند فعالیت‌های خود را محدود کنند.
در مقابلِ رکود گسترده اقتصادی، بخش صنعت در شهریور ماه عملکردی نسبتاً بهتر داشته است. شاخص مدیران خرید صنعت ایران با عدد ۵۰.۶ در مرز خنثی قرار گرفته و برای نخستین بار پس از هفت ماه متوالی رکود، نشانه‌هایی از توقف کاهش تولید را بروز داده است.
میزان تولید محصولات صنعتی با عدد ۵۳.۵ بیشترین سطح ۱۱ ماه گذشته را نشان می‌دهد. این بهبود جزئی، عمدتاً در صنایعی دیده می‌شود که در شهریور از دسترسی بهتر به انرژی و مواد اولیه برخوردار بودند.
با این حال، میزان سفارشات جدید مشتریان همچنان پایین‌تر از سطح ۵۰ باقی مانده و کمبود نقدینگی و افزایش نرخ ارز مانع از تثبیت این رشد شده است.
افزایش هزینه تولید از جمله رشد قیمت مواد اولیه و مالیات‌ها، منجر به رشد قیمت محصولات صنعتی شده است. شاخص قیمت محصولات نهایی در شهریور بیشترین نرخ افزایش طی ۵ ماه اخیر را ثبت کرده است. در همین حال، میزان فروش محصولات پس از ۷ ماه افت، برای نخستین بار افزایش یافته که عمدتاً ناشی از رشد مقطعی تقاضای داخلی و صادرات در برخی رشته‌هاست.
بررسی شاخص انتظارات تولید در ماه آینده نشان می‌دهد که فضای روانی بنگاه‌ها نسبت به آینده همچنان منفی است. این شاخص در مرز خنثی (۵۰) قرار دارد اما پایین‌ترین سطح پنج سال اخیر را تجربه می‌کند. نیمی از فعالان اقتصادی پیش‌بینی کرده‌اند که وضعیت در مهر ماه نیز تفاوتی اساسی نخواهد داشت.
جدول مقایسه شامخ کل اقتصاد و صنعت (شهریور ۱۴۰۴)
| شاخص کلیدی | شامخ کل اقتصاد | شامخ بخش صنعت |
| شاخص کل | 45.5 | 50.6 |
| تولید محصولات | 45.3 | 53.5 |
| سفارشات جدید | 43.0 | 49.0 |
| استخدام نیروی انسانی | 47.5 | 47.4 |
| قیمت محصولات نهایی | 58.5 | 64.0 |
| انتظارات ماه آینده | 38.4 | 50.0 |
گزارش شهریور ۱۴۰۴ شامخ نشان می‌دهد که اقتصاد ایران هنوز در مسیر رکودی حرکت می‌کند، اما بخش صنعت توانسته است تا حدودی از این مسیر فاصله بگیرد. افزایش موقت تولید، بهبود فروش و ثبات نسبی در برخی شاخص‌ها نوید آن را می‌دهد که در صورت بهبود شرایط انرژی، ثبات ارزی و دسترسی به منابع مالی، امکان بازگشت تدریجی صنعت به مسیر رشد وجود دارد.
