
صنایع سلولزی یکی از ارکان مهم زنجیره تامین در اقتصاد ایران به شمار میرود؛ صنایعی که از تولید کاغذ و مقوا گرفته تا انواع محصولات بستهبندی، بهطور مستقیم با بخشهای نشر، آموزش، صنایع غذایی، دارویی و صادرات غیرنفتی در ارتباط هستند. بررسی روند واردات صنایع سلولزی، به ویژه در بازههای زمانی مشخص، میتواند تصویر دقیقی از وابستگی کشور به بازارهای خارجی، تغییر مسیرهای تجاری و اثر سیاستهای ارزی و تجاری ارائه دهد.
در این خبر، با اتکا به دادههای رسمی واردات، به بررسی واردات صنایع سلولزی در هفت ماهه اول سال ۱۴۰۴ میپردازیم و به این پرسش پاسخ میدهیم که این واردات عمدتا از کدام کشورها انجام شده، چه سهمی از نظر وزنی و ارزشی داشته و چه الگوهایی از دل این آمار قابل استخراج است.
براساس آمار ثبت شده، مجموع واردات صنایع سلولزی ایران در هفت ماهه نخست سال ۱۴۰۴ به ۶۰۴ هزار و ۸۳۱ تن به ارزش تقریبی ۶۳۲ میلیون و ۴۶۶ هزار دلار رسیده است. این ارقام نشان میدهد که علیرغم تلاشهای سیاستگذار برای تقویت تولید داخل، واردات همچنان نقش تعیین کنندهای در تامین مواد اولیه و محصولات سلولزی دارد.
نکته مهم آن است که ترکیب کشورهای مبدا واردات، تنها محدود به چند شریک تجاری خاص نیست و طیفی از کشورهای آسیایی، اروپایی و منطقهای در این فهرست دیده میشوند؛ موضوعی که از تنوع نسبی مبادی تامین حکایت دارد.
در جدول زیر، جزئیات واردات صنایع سلولزی ایران در هفت ماهه اول سال ۱۴۰۴ به تفکیک کشور مبدا، همراه با وزن (تن) و ارزش دلاری ارائه شده است.
| کشور | وزن (تن) | ارزش (دلار) |
| امارات متحده عربی | 247,868 | 224,130,885 |
| چین | 142,929 | 179,379,930 |
| ترکیه | 69,537 | 100,820,903 |
| هنگکنگ | 57,138 | 25,521,552 |
| قطر | 16,451 | 24,269,026 |
| عراق | 25,076 | 6,917,154 |
| کره جنوبی | 5,844 | 6,059,794 |
| اندونزی | 9,006 | 8,950,041 |
| فدراسیون روسیه | 8,672 | 7,506,033 |
| هند | 2,695 | 2,523,474 |
| آلمان | 4,734 | 8,123,009 |
| هلند | 2,457 | 2,144,871 |
| اسپانیا | 2,488 | 10,236,676 |
| سایر کشورها | 2,302 | 4,273,894 |
| سنگاپور | 411 | 501,677 |
| ایتالیا | 869 | 2,194,083 |
| اتریش | 734 | 4,452,403 |
| تایوان | 512 | 737,794 |
| پاکستان | 313 | 856,814 |
| سوئد | 106 | 113,373 |
| تایلند | 142 | 499,548 |
| پرتغال | 461 | 1,463,597 |
| سوئیس | 228 | 5,567,791 |
| مالزی | 3,858 | 5,221,860 |
| جمع کل | 604,831 | 632,466,182 |
امارات متحده عربی با سهمی بیش از ۲۴۷ هزار تن و ارزشی بالغ بر ۲۲۴ میلیون دلار، در صدر فهرست کشورهای صادرکننده صنایع سلولزی به ایران قرار دارد. این جایگاه، بیش از آنکه ناشی از تولید گسترده سلولزی در امارات باشد، به نقش این کشور به عنوان هاب تجاری و واسطه منطقهای بازمیگردد.
بخش قابل توجهی از کالاهای وارداتی از مسیر امارات، در واقع منشا تولیدی دیگری دارند اما به دلیل سهولت لجستیکی، خدمات مالی و شبکه توزیع، از این مسیر وارد کشور میشوند.
چین با ثبت بیش از ۱۴۲ هزار تن واردات و ارزش ۱۷۹ میلیون دلار، دومین مبدا اصلی واردات صنایع سلولزی ایران است. تنوع بالای محصولات، قیمت رقابتی و توان تولید انبوه، از مهمترین دلایل سهم بالای چین در این بازار محسوب میشود.
ترکیه نیز با حدود ۶۹ هزار تن و ارزشی بیش از ۱۰۰ میلیون دلار، جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است. نزدیکی جغرافیایی، کاهش هزینه حمل و نقل و کیفیت قابل قبول محصولات سلولزی ترکیه، این کشور را به یکی از گزینههای ثابت واردکنندگان ایرانی تبدیل کرده است.
کشورهایی مانند اندونزی، مالزی، کره جنوبی، تایوان و تایلند در مجموع سهم قابل توجهی از واردات صنایع سلولزی ایران را به خود اختصاص دادهاند. اگرچه وزن واردات از این کشورها نسبت به سه مبدا نخست کمتر است، اما در برخی اقلام خاص مانند خمیر کاغذ، کاغذهای تخصصی و مواد اولیه بستهبندی، نقش مهمی ایفا میکنند.
کشورهای اروپایی نظیر آلمان، اسپانیا، ایتالیا، اتریش، سوئیس و پرتغال اگرچه سهم وزنی کمتری در واردات دارند، اما ارزش دلاری محصولات وارداتی از این کشورها نسبتا بالاست. این موضوع نشان میدهد که واردات از اروپا بیشتر شامل محصولات تخصصی، ماشینآلات وابسته یا کاغذهای با کیفیت خاص است.
بررسی این آمار چند نکته کلیدی را روشن میکند:
با توجه به برنامههای توسعهای در صنعت کاغذ و مقوای داخلی، انتظار میرود در میان مدت بخشی از این واردات، به ویژه در اقلام عمومی، کاهش یابد. با این حال، در حوزه محصولات تخصصی و مواد اولیه خاص، همچنان وابستگی به واردات پابرجا خواهد بود؛ مگر آنکه سرمایهگذاری هدفمند در فناوری و زیرساختهای تولید داخل انجام شود.
1- بیشترین واردات صنایع سلولزی ایران در سال ۱۴۰۴ از کدام کشور بوده است؟
امارات متحده عربی با بیشترین سهم وزنی و ارزشی، در صدر فهرست واردات صنایع سلولزی ایران قرار دارد.
2- چرا چین سهم بالایی در واردات صنایع سلولزی ایران دارد؟
تنوع محصول، قیمت رقابتی و ظرفیت تولید بالا از مهمترین دلایل سهم بالای چین در این بازار است.
3- آیا واردات صنایع سلولزی از اروپا مقرونبهصرفه است؟
واردات از اروپا معمولا برای محصولات تخصصی و با ارزش افزوده بالا انجام میشود و از نظر کیفیت توجیهپذیر است.
4- نقش امارات در واردات صنایع سلولزی ایران چیست؟
امارات عمدتا نقش واسطه و هاب تجاری را ایفا میکند و محل تجمیع و توزیع کالاهای تولیدشده در سایر کشورهاست.
5- آیا امکان کاهش واردات صنایع سلولزی در آینده وجود دارد؟
در صورت توسعه تولید داخلی و رفع موانع تhمین مواد اولیه، امکان کاهش واردات برخی اقلام وجود خواهد داشت.
منبع آمار و ارقام: سایت صنایع سلولزی ایران