لزوم استفاده از پساب در صنایع آب بَر برای کاهش تنش‌های آبی کشور یکی از مهم ترین مسائل مطرح شده در روزهای اخیر است.
برای جلوگیری از فرسایش خاک، کاهش هدررفت، مدیریت بهینه آب و افزایش ذخایر آبی، آبخیزداری، لایروبی مستمر و مهار آبهای روان، گسترش روش های آبیاری نوین و اشاعه بذر دیم، بیش از پیش باید مورد توجه دستاندرکاران امور آب و فعالان صنایع و ماشین آلات کشاورزی قرار گیرد.
محدودیت منابع آب شیرین و اهمیت استراتژیکی این منابع:
امروزه این موضوع به ابزار قدرت کشورهایی در دنیا مبدل شده است که بیشترین منابع آب شیرین را در اختیار دارند.
فقط ۳ درصد کل منابع آب کره زمین شیرین است. در کشور ما حجم زیادی از آب زیرزمینی این منابع برداشت‌شده تا جایی که کسری مخزن تجمعی آبخوان های کشور به بیش از ۱۳۶ میلیارد مترمکعب رسیده است.
۶۵ درصد آب شرب کشور ما از منابع آب زیرزمینی تأمین می شود.
این منابع مطابق اصل (۴۵) قانون اساسی و ماده (۱) قانون توزیع عادلانه آب باید برای مصالح و منافع عمومی کشور با محوریت وزارت نیرو مصرف شود.
سیلاب و خشکسالی:
هشدار وقوع سیلاب به عنوان دومین اَبَرچالش جهانی پس از بحران جمعیت، از دهه ها پیش توسط کارشناسان، دانشگاه ها و نهاد های بین‌المللی به ویژه سازمان ملل متحد، مطرح شده بود.
ایران در سال گذشته آبی، خشک ترین سال آبی در ۵۲ سال اخیر را پشت سر گذاشت.
طبق اعلام مرکز پایش خشکسالی کشور، در این مدت همه استان ها بارش کمتر از نرمال داشت و خشکسالی شدید تا بسیار شدید در کشور حاکم شد.
با توجه به پیش بینی شاخص نقشه تنش آب در ۲۰۴۰، ایران سیزدهمین کشوری است که با تنش آب مواجه می شود.
مصرف آب در زمینه های کشاورزی و صنایع:
اکنون مصرف آب در بخش های کشاورزی ۹۰ درصد، شرب ۸ درصد و صنعت ۲ درصد است.
این رقم در کشورهای توسعه یافته در کشاورزی ۳۰، شرب و بهداشت ۱۱ و در صنعت ۵۹ درصد است.
طبق گزارش وزارت صمت، تولید مواد و محصولات شیمیایی، صنایع مواد غذایی و آشامیدنی، فلزات اساسی، محصولات کانی غیرفلزی، کاغذ و ماشین‌آلات صنعتی به ترتیب بیشترین مصرف آب در بخش صنعت را به خود اختصاص داده و از صنایع آب‌بَر محسوب می‌شوند.
هرچند در سال های گذشته با توجه به تحول سیاست های اقتصادی و نوآوری، سهم صنایع مختلف از مصرف آب با تغییرات زیادی همراه بوده است.
میزان کل مصرف سالانه آب در صنایع فولادی کشور به ۲۷۵ میلیون متر مکعب می‌رسد و در کل استان های کشور مجموعا ۴۶ درصد مصرف آب صنایع متعلق به صنایع فولادی بوده است که بیشتر آن از طریق بازیافت آبهای مصرفی تامین شده است.
مدیریت منابع و مصرف آب:
مدیریت منابع و مصرف آب در کشور جزو برنامه‌های راهبردی و اولویت‌دار به حساب می آیند.
برای تحقق این برنامه‌ها، مهار روند خشکسالی و صیانت از منابع آبی کشور، وزارت نیرو نمی‌تواند به تنهایی بر بحران آب فائق آید.
نجات و صیانت از منابع آب، منوط به تلاش و همکاری همه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط در صنعت آب و فاضلاب و توجه به نکات ذیل است:
- از گسترش صنایع آب‌بَر مانند فولاد، کارخانه‌های تولید آب معدنی به‌ویژه در مناطق کم آب و کم بارش، به هرشکل ممکن باید جلوگیری شود.
- معادن و صنایع معدنی نیز یکی دیگر از بخش‌های آب‌بَر است که نیازمند سیاست‌گذاری و انجام اقدامات نظارتی، اجرایی برای بازنگری در الگوهای نامناسب مصرف آب و مدیریت پساب هستند.
- اصلاح قیمت آب و ارایه برنامه مشخص برای واقعی کردن نرخ آب،
- تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط با آن،
- بهینه‌سازی مصرف آب برای تولید محصولات معدنی،
- تهیه نظام مدیریت یکپارچه منابع آب،
- تکمیل خدمات و صنایع پشتیبانی بخش آب،
- خود اتکایی مالی در نظام مدیریتی آب،
- رفع آلودگی منابع آب مصرفی در بخش صنعتی،
- تعیین میزان و نوع مصارف آب در صنایع معدنی از دیدگاه اقتصاد آب،
- رفع کمبود و ناهماهنگی در قوانین مرتبط با آب،
- ضوابط و روش‌های اجرایی مرتبط با آب،
- الزام استفاده از مواد شیمیایی مرغوب در صنایع،
- مبارزه با تخلیه آلودگی‌های ناشی از صنایع در منابع آبی،
- تامین تجهیزات در زمینه سنجش آلاینده‌ها در منابع آبی،
- جلوگیری از آلودگی رودخانه‌ها و منابع آب زیرزمینی،
- بهره‌گیری از فناوری‌های روز دنیا به منظور هوشمندسازی مدیریت منابع آب در صنایع،
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی دو گزینه استفاده از آب شور دریا به جای آب شیرین(شیرین‌سازی آب دریا) و استفاده از فرآیندهای بازیافت آب در کارخانه‌های صنعتی-معدنی از جمله به کارگیری تیکنرهای آبی و فیلتراسیون را برای رفع چالش کمبود آب در معادن پیشنهاد داده است.
- راهبرد مدیریت تقاضا در صنعت آب باید جایگزین راهبرد مدیریت تامین آب شود. مدیریت تقاضا شامل برنامه‌ها و تصمیماتی است که سرمایه‌گذاری در احداث منابع جدید آبی را به‌تعویق می‌اندازد. مدیریت تقاضا، انطباق و پیاده‌سازی راهبرد مشخص در یک نهاد متولی آب برای تاثیرگذاری بر میزان تقاضا و مصرف و دستیابی به بهره وری اقتصادی، توسعه اجتماعی، امنیت ملی، عدالت اجتماعی، حفظ محیط زیست، توسعه پایدار منابع آب و خدمات آبرسانی است. کاهش آب بدون درآمد یا به عبارتی کاهش هدررفت آب در شبکه‌های توزیع، یکی از مصادیق اصلی مدیریت تقاضا در صنعت آبفا است.
