تاریخچه کاغذ و تاثیر آن در رشد علوم و دانش ها:
محققان و انسان شناس ها معتقد هستند که تاریخچه کاغذ از زمانی که انسان نقاشی را بر روی دیوار غار انجام داد شروع شده است. این نیاز باعث شد تا به تدریج از الواح گلی و پوست درختان نیز برای نوشتن استفاده نماید.
شروع روند و تاریخچه کاغذ را به چینی ها نسبت می دهند. آنها نخستین کسانی بودند که با کمک گیاه پاپیروس توانستند کاغذ بسازند. واژهPaper نیز برگرفته از نام گیاه پاپیروس است که توسط چینی ها برای ساخت انواع کاغذ استفاده می گردیده است.
اولین کاغذ به شکل امروزی نیز توسط چینی ها در سال 105 بعد از میلاد مسیح ساخته شد. در سرزمینهای اسلامی نیز انواع کاغذ از قرن دوم هجری مورد استفاده قرار گرفت. تا قبل از ورود کاغذ به سرزمین های اسلامی اعراب از استخوان شتر و سنگ های صاف و سفید را برای نوشتن استفاده می کردند.
ایرانیان از پوست به عنوان کاغذ استفاده می کردند و کتاب مقدس خود اوستا را نیز بر روی 1200 صفحه از پوست گاو نوشته بودند.
بررسی تاریخچه کاغذ نشان می دهد که رشد دانش بشری نسبت مستقیمی با روند ساخت و استفاده از کاغذ داشته است. هرچقدر تولید و استفاده از کاغذ بیشتر باشد خود نشان دهنده سطح دانش در جوامع است. البته امروزه با کشف ابزار الکترونیک این روال تغییر کرده و بیشتر از صفحات مجازی برای نوشتن استفاده می گردد.
در سال 1798 ميلادي، لوئيس رابرت فرانسوي دستگاه کاغذ ساز را اختراع کرد.
ساخت و تولید کاغذ:
انواع کاغذ را معمولا” به دو روش متفاوت شیمیایی و یا طبیعی درست می کنند. در ساخت کاغذ ها از الیاف طبیعی مانند چوب، پوست و برگ های درخت استفاده می شود. این الیاف دارای ماده ای به نام سلولز هستند. الیاف سلولزی را در آب قرار می دهند تا به ماده ای خمیری شکل تبدیل شوند. خمیر حاصل را بر روی سطوحی صاف قرار می دهند تا با از دست دادن تدریجی رطوبت خشک شود.
انواع برش ها و اندازه ها در کاغذ:
تولید کاغذ ها را در ابعاد مشخص و استاندارد انجام می شود که تقریبا” در تمام دنیا شبیه به هم هستند. در برش کاغذ ها نامگذاری خاصی به صورت زیر انجام می گیرد.
A2:42*59.4 cm.
A3:29.7*42 cm.
A4:21*29.7 cm.
A5:14.8*21 cm.
A6:10.5*14.8 cm.
در این روش نامگذاری حرف A انگلیسی یک استاندارد برای اندازه انواع کاغذ محسوب می شود و عددی بعدی نشان دهنده اندازه کاغذ می باشد. در این مدل اندازه هر کاغذی از شروع نام گذاری که با A0 می باشد نصف اندازه کاغذ قبلی خود می باشد. به عنوان مثال اندازه کاغذ A4 که مهمترین نوع و پر کاربرد ترین مدل آن در کارهای اداری و روزمره هست برابر با دو برابر ابعاد کاغذ A5 است. و به همین ترتیب اندازه کاغذ A4 فقط نصف ابعاد کاغذ A3 می باشد.
برای صادرات کاغذ باید آنها را در ابعاد استاندارد برش زده و یا به صورت رول های بزرگ تولید کرده و به بازار ارائه نمود.
البته بجز این نوع از استاندارد های دیگر و ابعاد متفاوتی نیز در صنعت چاپ و یا در انواع کاغذ های هنری استفاده می گردد.
به عنوان مثال رایج ترین اندازه کاربرد کاغذ برای کتاب به نام قطع وزیری می باشد که ابعاد آن از ۱۳×۲۰ تا ۲۰×۲۶ سانتی متر متغیر است. قطع رقعی نیز با ابعاد ۱۵×۲۲ و قطع جیبی با ابعاد ۵/۱۶×۱۱ سانتیمتر هم نوعی دیگر از این اندازه ها یا قطع های محسوب می شوند. در چاپ کتاب های هنری و نفیس بیشتر از قطع رحلی استفاده شده و برای کتاب های کودکان از قطع خشتی استفاده می گردد. البته تولید کاغذ در این ابعاد تقریبی است و در کشورهای مختلف ممکن است کمی با یکدیگر متفاوت باشد.
کاغذ ابرى از قرن پانزدهم هجرى مورد استفاده قرار گرفته است.
انواع کاغذ دست ساز:
ایران سرزمین هنر و نوآوری است و در این سرزمین تاریخ کاغذ با تاریخ رشد دانش متناسب است. ایرانیان برای حفظ و گسترش علم محل هایی را برای نگهداری نوشته ها و کتاب ها به نام کتابخانه درست کرده بودند.
برای مثال از انواع و تاریخچه کاغذ دست ساز می توان به نمونه های زیر اشاره کرد:
- کاغذ آهار دار: این نوع کاغذ که با موادی مانند گل ختمی، شیره گندم و یا نشاسته پوشش داده می شود تا جوهر بر روی سطح آن پخش نشود. کاربرد کاغذ آهار دار بیشتر برای نوشتن و تحریر بوده است.
- کاغذ زرافشان: این روش برای تزیین روی کاغذ استفاده می شده است. در این حالت مقداری صمغ بر روی کاغذ ریخته شده و سپس تکه های طلا را روی آن قرار می دهند تا کاغذ طلاکوب یا زرافشان بدست بیاید. البته از این روش برای تزئین حاشیه های کتاب استفاده می شده است.
- انواع کاغذ ابر و باد: این مدل نیز نوعی کاغذ تزئینی مورد استفاده در ایران بوده است. در این روش که اصطلاحا” نقش بر آب نیز نامیده می شود می توان سطح کاغذ را به رنگهای زیبا تزئین داد.
در طول تاریخ مسیر و تاریخچه کاغذ و استفاده از آن در صنعت و هنر نقش مهم و اساسی در رشد علم و آگاهی در انسانها داشته است.
