معرفی انواع کاغذ
کاغذ یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین مواد در صنعت چاپ، بسته‌بندی و هنر است. شناخت انواع کاغذ و کاربرد آنها کمک می‌کند انتخاب بهتری در زمان تولید، طراحی، بسته‌بندی یا چاپ داشته باشیم. هر نوع کاغذ با ویژگی خاصی مانند ضخامت، بافت، پوشش یا مقاومت تعریف می‌شود و همین تفاوت‌ها باعث شده تنوع گسترده‌ای از محصولات مانند کاغذ تحریر، گلاسه، کرافت، تست‌لاینر، فلوتینگ، فابریانو، کتان، پوستی، مومی و حتی کاغذهای تخصصی مانند واترمارک یا سولفات ایجاد شود. در ادامه با معرفی کامل انواع کاغذ و کاربردهای آنها آشنا می‌شوید و در پایان به این سوال مهم پاسخ می‌دهیم: برای هر محصول یا صنعت، چه نوع کاغذی مناسب‌تر است؟
آشنایی با انواع کاغذ
در بازار امروز، کاغذها براساس فرآیند تولید، جنس الیاف، میزان پوشش و ساختار سطح دسته‌بندی می‌شوند. دو گروه اصلی در تولید کاغذ عبارتند از کاغذ مکانیکی و کاغذ شیمیایی. در نوع مکانیکی، بخش زیادی از لیگنین باقی می‌ماند و همین موضوع باعث کاهش دوام و افزایش زرد شدن در طول زمان می‌شود. اما در نوع شیمیایی، لیگنین حذف می‌شود و محصول نهایی مقاومت بیشتری دارد. پس از این مرحله، کاغذها با توجه به نیاز بازار در نسخه‌های سبک، ضخیم، پوشش‌دار، بدون پوشش یا بافت‌دار تولید می‌شوند. در ذیل به انواع کاغذ و ویژگی هر کدام پرداخته‌ایم:
کاغذ گلاسه
کاغذ گلاسه یکی از شناخته‌شده‌ترین کاغذهای پوشش‌دار در صنعت چاپ است. سطح این کاغذ با لایه‌ای از مواد معدنی مانند کائولن یا کربنات کلسیم پوشانده می‌شود و همین پوشش باعث ایجاد سطحی کاملا صاف، براق یا مات می‌شود. این ویژگی، گلاسه را برای چاپ‌هایی که نیاز به وضوح بالا، شفافیت رنگ و جزئیات دقیق دارند، بسیار مناسب می‌کند.
این کاغذ معمولا در گرماژهای ۹۰ تا ۳۰۰ گرم تولید می‌شود و در چاپ عکس، بروشورهای تبلیغاتی، کاتالوگ محصول، پوستر، کارت پستال و جلدهای جذاب بیشترین کاربرد را دارد.
رنگ‌ها روی گلاسه با شدت بیشتری دیده می‌شوند و پراکندگی جوهر در آن بسیار پایین است؛ به همین دلیل برندها و طراحان گرافیک برای پروژه‌های تبلیغاتی از گلاسه استفاده می‌کنند. از معایب آن، عدم امکان نوشتن روان با خودکار و وزن بالای نسخه‌های ضخیم است.
کاغذ تحریر
کاغذ تحریر یا Writing Paper یکی از پر مصرف‌ترین انواع کاغذهای بدون پوشش است. این کاغذ از خمیر شیمیایی با درصدی الیاف بازیافتی تولید می‌شود و سطحی مات و یکنواخت دارد. قدرت جذب جوهر در تحریر بیشتر از کاغذ گلاسه است و همین ویژگی باعث شده برای نوشت‌افزار، چاپ دفتر، کتاب‌های متن‌محور، جزوه‌ها، سربرگ، پاکت و کاغذهای A4 استفاده شود.
تحریر معمولا در گرماژ ۷۰، ۸۰ و ۱۰۰ گرم تولید می‌شود. این کاغذ انعطاف‌پذیر است، زرد نمی‌شود و برای چاپ دو طرفه بسیار مناسب است. در تولید کتاب چون کاغذ تحریر سبک است، وزن نهایی کتاب را زیاد نمی‌کند.
کاغذ بالکی
کاغذ بالکی ورقی سبک اما حجیم است. تکنولوژی تولید این کاغذ طوری است که حجم داخلی الیاف بیشتر بوده و فضای هوا بین الیاف زیاد است. به همین دلیل در ظاهر ضخیم و باکیفیت به نظر می‌رسد اما وزن کمی دارد.
این کاغذ مناسب چاپ کتاب‌های ارزشمند، آرت‌بوک‌ها، نسخه‌های کلکسیونی، مجلات فشن، کتاب‌های روانشناسی و کتاب‌هایی است که خوانایی و حس لمس در آنها اهمیت دارد. رنگ آن معمولا کرم روشن است و به چشم فشار وارد نمی‌کند. کاغذ بالکی به دلیل ساختار حجیم اما وزن سبک، برای چاپ‌هایی که نیاز به ضخامت ظاهری دارند ولی نمی‌خواهند وزن کار زیاد شود، انتخابی ایده‌آل است.
کاغذ کرافت (کاهی)
کاغذ کرافت در فرآیند سولفات از الیاف چوب نرم تولید می‌شود و یکی از مقاوم‌ترین کاغذهای جهان است. رنگ طبیعی آن قهوه‌ای است، اما نوع سفیدش نیز در بازار موجود است. کرافت مقاومت کششی و پارگی بالایی دارد و برای بسته‌بندی صنعتی، پاکت‌های فروشگاهی، بسته‌های پستی، ساک دستی، بسته‌بندی پوشاک، بسته‌بندی سوغاتی و حتی صنایع غذایی خشک استفاده می‌شود.
نوع تقویت شده آن در گونی‌های کاغذی سیمان، صنایع شیمیایی و بسته‌بندی سنگین کاربرد دارد. کرافت در حوزه تبلیغات نیز محبوب شده، چون ظاهر آن طبیعی است و جلوه گرین و مینیمال دارد.
کاغذ تست لاینر
تست لاینر یکی از لایه‌های بیرونی کارتن است و نقش آن ایجاد استحکام سطحی و امکان چاپ‌پذیری مطلوب است.
این کاغذ اغلب از الیاف بازیافتی تولید می‌شود اما کیفیت بالایی دارد. روی تست لاینر چاپ لوگو، مشخصات کالا، بارکد یا تصاویر انجام می‌شود. این کاغذ در تولید کارتن‌های سه‌لایه، پنج‌لایه و بسته‌بندی کالاهای صنعتی، مواد غذایی، لوازم‌خانگی و محصولات صادراتی استفاده می‌شود. یکی از ویژگی‌های مهم تست‌لاینر جذب کنترل شده رطوبت و مقاومت در برابر له‌شدگی است.
کاغذ فلوتینگ
فلوتینگ لایه موج‌دار داخل کارتن است که بین دو لایه تست لاینر قرار می‌گیرد. این کاغذ با داشتن ساختار خاص، ضربه را جذب کرده و استحکام کارتن را افزایش می‌دهد. از کاغذ فلوتینگ برای بسته‌بندی کالاهای سبک، نیمه سنگین و سنگین استفاده می‌شود و بدون آن، کارتن تقریبا هیچ مقاومتی نخواهد داشت.
فلوتینگ از الیاف بازیافتی یا نیمه‌خالص تولید می‌شود و قابلیت بازگشت‌پذیری به چرخه طبیعت را دارد. هرچه کیفیت فلوتینگ بالاتر باشد، کارتن در برابر فشار و ضربه مقاوم‌تر خواهد بود.
کاغذ فابریانو
کاغذ فابریانو در واقع نام یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین برندهای تولید کاغذ در ایتالیاست، اما به دلیل شهرت گسترده محصولاتش، در ایران و بسیاری از کشورها این نام به عنوان یک نوع کاغذ هنری نیز شناخته می‌شود. کاغذهای فابریانو با الیاف مرغوب و بافت یکنواخت تولید می‌شوند و سطح آنها مقاومت لازم برای استفاده با مداد، زغال، پاستل، راپید، آبرنگ و گواش را فراهم می‌کند و به دلیل استحکام، جذب مناسب مرکب و ماندگاری بالا، یکی از انتخاب‌های اصلی هنرمندان حرفه‌ای، دانشجویان هنر و طراحان گرافیک هستند. این نوع کاغذ در گرماژ و بافت‌های متنوع عرضه می‌شود و برای تکنیک‌های خشک و تر کارایی بالایی دارد؛ از همین رو در حوزه طراحی و نقاشی، فابریانو به‌عنوان یک گزینه مطمئن و استاندارد شناخته می‌شود.
فابریانو معمولی (کبریتی): کاغذ فابریانو معمولی که با نام «فابریانو کبریتی» نیز شناخته می‌شود، دارای بافت‌های برجسته موازی و منظم است. این ویژگی باعث شده برای تولید کارت ویزیت و چاپ‌های لوکس مناسب باشد.
فابریانو مویی کرم: این نوع کاغذ نام خود را از رنگ کرم و بافت پرزدارش گرفته است. سطح فابریانو مویی کرم حس لطافت و ظرافت بالایی دارد و برای چاپ کارت‌های خاص و طراحی‌های هنری استفاده می‌شود.
فابریانو چکشی: فابریانو چکشی با برجستگی‌های کوچک و نامنظم سطح، جلوه‌ای منحصر به فرد ایجاد می‌کند. این کاغذ برای پروژه‌های هنری و کارت‌های فانتزی که نیاز به بافت ویژه دارند، گزینه‌ای ایده‌آل است.
فابریانو صدفی: این کاغذ دارای سطحی براق و بازتاب نور بالا است. این نوع کاغذ برای تولید محصولات فانتزی و کارت‌های لوکس به کار می‌رود و جلوه‌ای درخشان و چشم‌نواز دارد.
کاغذ کتان
کاغذ کتان یکی از لوکس‌ترین و رسمی‌ترین کاغذهای موجود در بازار است. بافت پارچه مانند آن جلوه‌ای شیک و در عین حال رسمی ایجاد می‌کند. این کاغذ برای کارت ویزیت، دعوت‌نامه‌های تشریفاتی، کارت عروسی، سربرگ VIP، گواهینامه معتبر، تقدیرنامه و اسناد اداری سطح بالا استفاده می‌شود. کتان در برابر رطوبت حساس‌تر است اما دوام چاپ روی آن بالاست، و سختی سطحی خوبی دارد.
کاغذ کارتی
کاغذ کارتی یا کارت پوستری نوعی مقوای سبک است که در گرماژهای متنوع تولید می‌شود. سطح آن می‌تواند گلاسه، مات یا بدون پوشش باشد. از این کاغذ برای چاپ کارت پستال، کارت ویزیت ساده، منوهای رستوران، لیبل، جلد نرم و بسته‌بندی‌های سبک استفاده می‌شود. نسخه‌های ضخیم‌تر آن ظاهر حرفه‌ای‌تری دارند و در طراحی‌های مینیمال کاربرد گسترده‌ای دارند.
کاغذ پوستی
کاغذ پوستی لایه‌ای نازک، نیمه شفاف و نرم است که به دلیل سبکی و انعطاف‌پذیری بالا، کاربرد گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. این کاغذ در الگوهای خیاطی، طراحی لباس، بسته‌بندی پوشاک، گل‌آرایی، بسته‌بندی هدیه و پوشش داخلی جعبه‌ها استفاده می‌شود، زیرا بدون افزایش وزن، جلوه‌ای شیک و حرفه‌ای ایجاد می‌کند.
کاغذ پوستی در رنگ‌ها و طرح‌های متنوع تولید می‌شود و به دلیل شکل‌دهی آسان، طراحان و برندها می‌توانند از آن برای تزئین داخلی جعبه‌ها، محافظت از محصولات حساس و ایجاد تجربه بصری جذاب بهره ببرند. علاوه بر این، مقاومت کافی در برابر پارگی جزئی و قابلیت بازیافت بودن آن، کاغذ پوستی را به گزینه‌ای ایده‌آل برای بسته‌بندی مدرن و دوستدار محیط زیست تبدیل کرده است.
کاغذ مومی
کاغذ مومی لایه‌ای پوشیده از موم دارد که از نفوذ چربی، رطوبت و آلودگی جلوگیری می‌کند. این ویژگی باعث شده تا کاربرد گسترده‌ای در صنایع غذایی داشته باشد. نانوایی‌ها، شیرینی‌فروشی‌ها، رستوران‌ها و فست‌فودها از کاغذ مومی برای بسته‌بندی و محافظت از غذاهای چرب و گرم استفاده می‌کنند. علاوه بر آن، این کاغذ مانع چسبیدن غذا به بسته‌بندی می‌شود و حمل و نگهداری محصولات غذایی را آسان‌تر می‌کند.
کاغذ لانه زنبوری
کاغذ لانه زنبوری ساختاری مشابه سلول‌های زنبور عسل دارد که باعث افزایش مقاومت و جذب ضربه می‌شود. به دلیل استحکام بالا و سبکی، این کاغذ گزینه‌ای ایده‌آل برای بسته‌بندی کالاهای شکستنی، لوازم خانگی، قطعات صنعتی و صنایع دستی است. علاوه بر محافظت، این کاغذ به دلیل قابلیت بازیافت، دوستدار محیط زیست نیز محسوب می‌شود و استفاده از آن در بسته‌بندی‌های صنعتی و حمل و نقل متداول است.
کاغذ سولفات
کاغذ سولفات یکی از مقاوم‌ترین انواع کاغذ در جهان است. در فرآیند تولید آن، الیاف با روش شیمیایی تقویت شده و مقاومت کششی، دوام در برابر پارگی و تحمل رطوبت به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. به همین دلیل، سولفات در بسته‌بندی محصولات شیمیایی، سیمان، پودرهای صنعتی و کالاهای صادراتی که نیاز به محافظت بالا دارند، کاربرد گسترده‌ای دارد.
کاغذ روزنامه
کاغذ روزنامه نوعی کاغذ مکانیکی با هزینه تولید پایین است. این کاغذ سبک و ارزان قیمت است و ماندگاری کمی دارد، بنابراین برای چاپ‌های کوتاه مدت مناسب است. از این کاغذ در چاپ روزنامه‌ها، بروشورهای تبلیغاتی، نشریات اقتصادی و اطلاعیه‌های کوتاه استفاده می‌شود. ویژگی اصلی آن، جذب سریع جوهر و قابلیت چاپ در تیراژ بالا با هزینه کم است.
کاغذ مکانیکی
کاغذ مکانیکی از آسیاب فیزیکی چوب تهیه می‌شود و درصد زیادی لیگنین در آن باقی می‌ماند. به همین دلیل این نوع کاغذ نسبت به نور و رطوبت حساس است و به مرور زمان زرد می‌شود. با این حال، به دلیل هزینه پایین و تولید سریع، در روزنامه‌ها، نشریات تبلیغاتی و بسته‌بندی‌های سبک استفاده گسترده دارد. این کاغذ گزینه‌ای اقتصادی برای چاپ‌های کوتاه مدت است.
کاغذ شیمیایی
کاغذ شیمیایی با استفاده از فرآیندهای شیمیایی تولید می‌شود و در این مرحله، لیگنین از الیاف جدا می‌گردد. حذف لیگنین باعث می‌شود کاغذ نهایی سفیدتر، مقاوم‌تر و بادوام‌تر باشد. این نوع کاغذ دوام بالاتری دارد و برای تولید کتاب‌های باکیفیت، کاغذ تحریر مرغوب، کاغذهای هنری و انواع بالکی استفاده می‌شود. ویژگی اصلی آن، جذب یکنواخت جوهر و مقاومت در برابر تغییر رنگ است که چاپ و نگهداری طولانی مدت را ممکن می‌سازد.
کاغذ انجیل
کاغذ انجیل بسیار نازک اما مقاوم است و برای چاپ کتاب‌های حجیم مانند واژه‌نامه‌ها، دایره‌المعارف‌ها و کتاب‌های مذهبی استفاده می‌شود. این کاغذ باید به اندازه‌ای مات باشد که نوشته‌های پشت صفحه قابل مشاهده نباشند و در عین حال دوام لازم را برای ورق‌زدن مکرر و استفاده طولانی‌مدت داشته باشد. سبکی و استحکام آن نیز امکان چاپ کتاب‌های پرحجم را بدون افزایش وزن فراهم می‌کند.
کاغذ کارتریج
کاغذ کارتریج نوعی کاغذ ضخیم و نیمه زبر است که در هنرهای تجسمی، طراحی صنعتی، چاپ دستی و تمرین‌های نقاشی کاربرد دارد. سطح مقاوم این کاغذ امکان پاک‌کردن با مداد یا ابزارهای طراحی را بدون آسیب رساندن به سطح فراهم می‌کند. همچنین کاغذ کارتریج به دلیل جذب مناسب جوهر و رنگ، انتخاب حرفه‌ای هنرمندان و طراحان برای پروژه‌های چاپ و نقاشی است.
برای هر محصولی چه کاغذی مناسب است؟
انتخاب کاغذ مناسب برای هر محصول، به نوع کاربرد، سطح مقاومت مورد نیاز، میزان جذب رنگ، وزن، شرایط نگهداری و حتی نوع مخاطب وابسته است. هر نوع کاغذ ویژگی‌های متفاوتی دارد و در تولید بسته‌بندی، کارهای چاپی، مصارف هنری و حتی صنایع غذایی باید به این ویژگی‌ها توجه کرد. در ادامه، کاغذهای مناسب برای پوشاک، کالاهای شکستنی، غذا و گل آرایی را با جزییات کامل بررسی می‌کنیم.
کاغذ مناسب بسته‌بندی لباس
برای بسته‌بندی پوشاک، ظاهر محصول اهمیت زیادی دارد. کاغذ باید سبک، مقاوم و در عین حال شیک باشد. کاغذ کرافت یکی از بهترین گزینه‌ها برای بسته‌بندی لباس است؛ زیرا مقاومت بالایی دارد، پاره نمی‌شود و ظاهر طبیعی و مینیمال آن با ترندهای بسته‌بندی هماهنگ است. بسیاری از برندهای پوشاک برای ساک دستی، لیبل و جعبه از کرافت استفاده می‌کنند.
کاغذ پوستی نیز برای بسته‌بندی داخلی جعبه کاربرد دارد. این کاغذ سبک و نیمه شفاف است، همچنین بدون افزایش وزن بسته، جلوه‌ای لوکس ایجاد می‌کند. برندهای فشن برای پوشاندن لباس داخل جعبه از پوستی رنگی یا طرح‌دار استفاده می‌کنند.
در بسته‌بندی برخی محصولات لوکس، مانند روسری یا لباس‌های خاص، از کاغذ کارتی ضخیم و گلاسه مات برای لایه بیرونی جعبه استفاده می‌شود تا کیفیت بصری و استحکام بیشتری ایجاد شود.
کاغذ مناسب بسته‌بندی وسایل شکستنی
کالاهای شکستنی مانند ظروف شیشه‌ای، لوازم تزئینی یا صنایع دستی به بسته‌بندی مقاوم و ضربه‌گیر نیاز دارند. بهترین گزینه برای این کار کاغذ فلوتینگ و کاغذ لانه زنبوری است. فلوتینگ با ساختار موج‌دار خود ضربه را جذب و مقاومت کارتن را بالا می‌برد. کاغذ لانه زنبوری نیز ساختار سلولی دارد و برای بسته‌بندی محصولات شکننده ایده‌آل است.
برای پیچیدن مستقیم کالا، کاغذ مومی یا پوستی ضخیم استفاده می‌شود تا از ایجاد خط و خش جلوگیری کند. در بخش خارجی بسته نیز معمولا از تست لاینر استفاده می‌شود تا سطح کارتن قابلیت چاپ و استحکام داشته باشد.
کاغذ مناسب بسته‌بندی غذا
در حوزه غذا، سلامت و بهداشت اهمیت اصلی دارد. برای بسته‌بندی خوراکی‌های گرم و چرب، کاغذ مومی گزینه استاندارد است؛ این کاغذ مانع عبور چربی می‌شود و به غذا نمی‌چسبد. نان فانتزی، شیرینی، ساندویچ و خوراکی‌های گرم اغلب با مومی بسته‌بندی می‌شوند.
برای بسته‌بندی مواد غذایی خشک مانند آرد، شکر یا حبوبات، کاغذ کرافت گزینه مناسبی است. نوع سفیدش برای بسته‌بندی غذایی جذاب‌تر است.
در فست‌فودها و رستوران‌ها، کرافت لمینت‌دار یا کاغذ سولفات استفاده می‌شود که مقاومت بیشتری در برابر پارگی و رطوبت دارد.
کاغذ مناسب گل‌آرایی
در گل آرایی، کاغذ باید زیبا، سبک و انعطاف‌پذیر باشد تا شکل‌دهی به دسته گل به سادگی انجام شود. کاغذ پوستی یکی از بهترین انتخاب‌هاست؛ زیرا جلوه‌ای لطیف و ظریف ایجاد می‌کند، در رنگ‌های متنوع تولید می‌شود و بدون افزودن وزن اضافی، به راحتی فرم می‌گیرد.
نوع دیگری از کاغذ مناسب گل آرایی، کاغذ کرافت رنگی است. کرافت در بسته‌بندی گل ظاهری طبیعی و سبک روستیک (Rustic) ایجاد می‌کند و برای گل‌فروشی‌هایی که سبک مینیمال و طبیعی را دنبال می‌کنند، گزینه‌ای بسیار محبوب است. در بسته‌بندی‌های فانتزی و لوکس نیز گاهی از کاغذ کارتی نازک یا مقوای سبک استفاده می‌شود که ظاهر رسمی‌تر و شکیل‌تری به دسته گل می‌دهد.
نتیجه‌گیری
کاغذها هر کدام ویژگی‌ها، ساختار و کاربردهای متفاوتی دارند و انتخاب صحیح آنها نقش مهمی در کیفیت چاپ، بسته‌بندی و تولید محصولات مختلف ایفا می‌کند. از کاغذهای عمومی مانند تحریر، گلاسه، کرافت و بالکی گرفته تا انواع تخصصی‌تر مانند لانه‌زنبوری، مومی، پوستی، سولفات، انجیل و فابریانو، هرکدام برای هدفی مشخص طراحی شده‌اند و قابلیت‌های متفاوتی ارائه می‌دهند.
در صنایع بسته‌بندی، انتخاب نوع کاغذ می‌تواند در محافظت کالا، بهبود ظاهر محصول، کاهش وزن بسته‌بندی و افزایش دوام مؤثر باشد. در حوزه چاپ نیز جنس و بافت کاغذ تأثیر مستقیم بر کیفیت نهایی تصویر، ماندگاری و تجربه کاربر دارد.
شناخت ویژگی‌های هر نوع کاغذ به تولیدکنندگان، صاحبان کسب‌وکار و مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا بهترین گزینه را بر اساس نوع محصول، بودجه و نیاز مصرفی انتخاب کنند و نتیجه‌ای حرفه‌ای و ماندگار به دست آورند.
سوالات متداول (FAQ)
۱. تفاوت کاغذ کرافت با کاغذ سولفات چیست؟
کاغذ کرافت بیشتر در بسته‌بندی‌های معمولی یا ظاهری طبیعی استفاده می‌شود، درحالی‌که کاغذ سولفات به دلیل مقاومت بالا در برابر پارگی و رطوبت، برای بسته‌بندی کالاهای سنگین و صنعتی کاربرد دارد.
۲. بهترین کاغذ برای بسته‌بندی لباس چیست؟
کاغذ پوستی و کرافت رنگی دو گزینه اصلی‌اند؛ پوستی جلوه لطیف و شیک ایجاد می‌کند و کرافت ظاهر طبیعی و مقاوم‌تری دارد.
۳. کدام نوع کاغذ برای چاپ کتاب مناسب‌تر است؟
برای کتاب‌های عمومی معمولا از کاغذ تحریر یا بالکی استفاده می‌شود. کتاب‌های باکیفیت‌تر از کاغذ شیمیایی تولید شده بهره می‌برند و کتاب‌های حجیم به دلیل وزن کم از کاغذ انجیل استفاده می‌کنند.
۴. کاغذ مومی برای چه مواردی به کار می‌رود؟
این کاغذ در بسته‌بندی مواد غذایی مانند شیرینی، فست‌فود، نان و محصولات گرم استفاده می‌شود؛ زیرا از انتقال چربی و رطوبت جلوگیری می‌کند.
۵. کدام کاغذ برای محافظت از محصولات شکستنی مناسب است؟
کاغذ لانه زنبوری بهترین گزینه برای محافظت از ظروف شیشه‌ای، صنایع‌دستی و قطعات صنعتی است؛ چون جذب ضربه بالایی دارد و کاملاً قابل بازیافت است.
